前言
第一章 總論
第一節(jié)
北京及其鄰近地區(qū)的水域生態(tài)環(huán)
境........................ 2
1. 自然地理概況 ................................... 2
1.1 地理位置........................................ 2
1.2 氣候 .............................................. 2
1.3 人口 .............................................. 3
2. 水域環(huán)境.......................................... 4
2.1 河流 .............................................. 5
2.2 水庫 .............................................. 7
2.3 湖泊 .............................................. 8
2.4 地熱水 ........................................... 8
2.5 冷泉水 ........................................... 8
第二節(jié)北京及其鄰近地區(qū)魚類物種多樣
性的研究歷史.............. 9
1. 新中國成立前 ................................... 9
2. 新中國成立以來 .............................. 10
第三節(jié)北京及其鄰近地區(qū)魚類物種多樣
性與區(qū)系分析............. 12
1. 區(qū)域內自然 -半自然水域的魚類物種多
樣性 .............................................. 12
2. 魚類區(qū)系組成特點 ........................... 12
3. 魚類區(qū)系的演化 .............................. 17
3.1 地史時期的魚類及其區(qū)系特點 ......... 17
3.2 現生魚類區(qū)系特點分析................... 20
3.3 魚類自然分布特點 ......................... 21
第四節(jié)北京及其鄰近地區(qū)魚類物種多樣
性及其評價............... 22
1. 魚類物種多樣性 .............................. 22
1.1 綜合情況分析 ................................22
1.2 多樣性喪失評估 .............................25
1.3 魚類物種多樣性下降趨勢 ............... 26
第五節(jié)重點水域魚類物種多樣性及其評
價....................... 30
1. 密云水庫魚類物種多樣性現狀........... 30
1.1 建庫歷史與庫區(qū)的自然地理環(huán)境...... 30
1.2 庫區(qū)魚類的物種多樣性................... 30
2. 懷沙河-懷九河保護區(qū)內野生魚類的物種
多樣性現狀..................................... 34
3. 拒馬河水生野生動物保護區(qū)野生魚類物種
多樣性現狀..................................... 37
第六節(jié)北京及其鄰近地區(qū)魚類資源變化
的原因................... 39
1. 第一階段魚類物種喪失的主要原因分析 ..
..................................................... 39
2. 第二階段魚類物種多樣性急劇下降的主要
原因分析........................................ 40
2012-384北京魚類-文前1-18.indd
5
2013.5.7 8:27:34 AM
北京及其鄰近地區(qū)的魚類
Fishes in Beijing and Adjacent Areas, China
2.1
都市化發(fā)展過程的人為影響 ............ 40
2.2
自然環(huán)境的變化 ............................ 42
2.3
過度捕撈...................................... 48
2.4
外來物種...................................... 51
第七節(jié)北京及鄰近地區(qū)魚類物種多樣性
的保護和恢復............. 53
1. 切實加強現有保護區(qū)的管理 .............. 53
1.1
保護區(qū)的困境 ............................... 53
1.2
辯證看待旅游業(yè)對野生魚類資源的影
響,建議向生態(tài)旅游轉型 ................55
1.3
加強保護區(qū)的建設與管理 ............... 55
2. 籌建密云水庫水-魚資源保護區(qū)......... 56
3. 進一步做好魚類資源的本底調查........ 57
4. 訂立北京地區(qū)水生野生動物保護名錄.... 58
5. 對區(qū)域內歷史上有分布的重要代表性物種
進行資源恢復 ................................. 58
6. 建立種質資源庫和水族館 ................. 58
7. 加強漁業(yè)管理,嚴控引入魚種........... 59
第二章 各論
第一節(jié)
魚類形態(tài)特征描述 ......... 62
A. 身體部位 ....................................... 62
B. 身體結構 ....................................... 62
C. 測量性狀 ....................................... 68
D. 一些生物學習性的描述 .................... 68
第二節(jié)
北京及其鄰近地區(qū)自然-半自然水域
魚類分類檢索及分種記述 ..... 70
1. 分類檢索........................................ 70
1.1
目和科的分類檢索表...................... 70
1.2
屬和種的分類檢索表.......................72
2. 分種記述........................................ 80
鳳鱭 Coilia nasus................................. 81
細鱗鮭 Brachymystax lenok ................. 82
虹鱒 Oncorhynchus mykiss ................. 84
池沼公魚 Hypomesus olidus ................. 86
大銀魚 Protosalanx hyalocranius ......... 88
鰻鱺 Anguilla japonica ......................... 90
寬鰭 Zacco platypus......................... 92
馬口魚 Opsariichthys bidens ................ 94
中華細鯽 Aphyocypris chinensis........... 96
瓦氏雅羅魚 Leuciscus waleckii ............. 98
拉氏 Phoxinus lagowskii ................. 100
尖頭 Phoxinus oxycephalus.............102
赤眼鱒 Squaliobarbus curriculus ........ 104
青魚 Mylopharyngodon piceus ............105
草魚 Ctenopharyngodon idellus ......... 106
Luciobrama macrocephalus .......... 108
. Ochetobius elongatus ................... 109
. Elopichthys bambusa .................... 110
寡鱗飄魚 Pseudolaubuca engraulis .....112
似 Toxabramis swinhonis ................113
Hemiculter leucisculus .................. 114
貝氏 Hemiculter bleekeri .................115
鳊 Parabramis pekinensis ................. 116
紅鰭原. Cultrichthys erythropterus ....117
蒙古. Culter mongolicus .................. 118
戴氏. Culter dabryi............................120
翹嘴. Culter alburnus ........................122
團頭魴 Megalobrama amblycephala....123
銀鲴 Xenocypris argentea ..................124
黃尾鲴 Xenocypris davidi ....................125
VI
2012-384北京魚類-文前1-18.indd 6
2013.5.7 8:27:34 AM
目錄
細鱗鲴 Xenocypris microlepis .............126
似鳊 Pseudobrama simoni .................127
高體. Rhodeus ocellatus ................128
彩石. Rhodeus lighti ......................130
興凱 Acheilognathus chankaensis ...131
大鰭 Acheilognathus macropterus ...132
短須 Acheilognathus barbatulus ......134
越南 Acheilognathus tonkinensis .....135
鰱 Hypophthalmichthys molitrix...........136
鳙 Aristichthys nobilis .........................138
麥穗魚 Pseudorasbora parva ............. 140
唇 Hemibarbus labeo.......................142
花 Hemibarbus maculatus ...............143
華. Sarcocheilichthys sinensis ......... 144
黑鰭. Sarcocheilichthys nigripinnis .... 146
東北頜須 Gnathopogon mantschuricus...148
點紋銀 Squalidus wolterstorffi ......... 149
中間銀 Squalidus intermedius ..........150
棒花 Gobio rivuloides .......................152
棒花魚 Abbottina rivularis ....................154
興隆山小鰾 Microphysogobio
hsinglungshanensis........................156
蛇 Saurogobio dabryi ......................158
潘氏鰍 Gobiobotia pappenheimi ...... 160
多鱗白甲魚Onychostoma macrolepis ....162
鯉 Cyprinus carpio ............................ 164
鯽 Carassius auratus ........................ 166
北鰍 Lefua costata ............................ 168
北方須鰍 Barbatula nuda ....................170
達里湖高原鰍 Triplophysa dalaica ........172
尖頭高原鰍 Triplophysa cuneicephala ....173
中華花鰍 Cobitis sinensis ....................174
2012-384北京魚類-文前1-18.indd
7
泥鰍 Misgurnus anguillicaudatus ........176
大鱗副泥鰍Paramisgurnus dabryanus....178
花斑副沙鰍 Parabotia fasciata ............ 180
東方薄鰍 Leptobotia orientalis .............182
黃線薄鰍 Leptobotia flavolineata .........183
鲇 Silurus asotus ............................... 184
黃顙魚 Pelteobagrus fulvidraco .......... 186
瓦氏黃顙魚 Pelteobagrus vachellii ...... 188
烏蘇里黃顙魚Pelteobagrus ussuriensis .... 190
長吻 Leiocassis longgirastris ...........192
中華青. Oryzias latipes sinensis ....... 194
中華多刺魚 Pungitius sinensis ............ 196
冠海馬 Hippocampus coronatus ......... 198
黃鱔 Monopterus albus ...................... 199
中華刺鰍 Sinobdella sinensis ..............200
鱖 Siniperca chuatsi ...........................202
圓尾斗魚 Macropodus opercularis .......204
烏鱧 Channa argus ............................206
河川沙塘鱧 Odontobutis potamophila .....208
小黃黝魚 Micropercops swinhonis .......210
紋縞蝦虎魚Tridentiger trigonocephalus .....212
波氏吻蝦虎魚Rhinogobius cliffordpopei ....214
子陵吻蝦虎魚 Rhinogobius giurinus .....216
斑尾刺蝦虎魚Acanthogobius ommaturus ....218
參考文獻.................... 220
中文名索引.................. 222
拉丁名索引.................. 224
附錄1: 建議的《北京地區(qū)重點保護
野生魚類名錄》....... 226
附錄2: 中華人民共和國水生野生動
物保護名錄........... 230